Uluslararası ticarette başarılı bir iş yapabilmek için kullanılan teslim şartları, ticaretin tarafları arasındaki sorumlulukları belirleyen önemli unsurlardan biridir. Bu yazıda, INCOTERMS terimleri kapsamında yaygın olarak kullanılan teslim şekillerini inceleyeceğiz. Her bir teslim şekli, satıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukların ne zaman ve nerede değişeceğini belirler, böylece ticaret işlemleri daha şeffaf ve düzenli bir şekilde gerçekleşir.
Teslim Şekilleri Nedir?
Uluslararası ticarette teslim şartları, malın satıcının depo veya üretim tesisi ile alıcının yerine ulaştığı anı ve bu süreçteki sorumlulukları belirleyen standart kurallardır. Bu şartlar, satıcı ve alıcı arasındaki hak ve sorumlulukları düzenleyerek ticaretin düzenli ve adil bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Her bir teslim şartı, malın taşınma sürecinde hangi aşamada risk ve masrafların geçtiğini belirler.
INCOTERMS: Uluslararası Ticarette Standart Teslim Şartları
Uluslararası Ticarette Kullanılan Standart Teslim Şartları, kısaca INCOTERMS olarak adlandırılır ve uluslararası ticaretin düzenlenmesi ve standartlaştırılması amacıyla uluslararası ticaret odaklı Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından oluşturulmuş bir dizi terimdir. INCOTERMS, satıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları ve riskleri belirleyerek, ticaret işlemlerinin şeffaf ve etkili bir şekilde gerçekleşmesine olanak tanır.
INCOTERMS'in Açılımı: INCOTERMS, "International Commercial Terms" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu terimler, ticaret işlemlerinde kullanılan standart ifadeleri ve kuralları içerir ve dünya genelinde ticaretin daha anlaşılır ve tutarlı bir şekilde yürütülmesini sağlar.
Uluslararası Ticarette Kullanılan Standart Teslim Şartları
INCOTERMS, genellikle üç harfli kısaltmalar ve terimlerle ifade edilir. Her bir terim, malın satıcının depo veya üretim tesisi ile alıcının yerine ulaştığı anı ve bu süreçteki sorumlulukları belirler.
Ex Works (EXW) - Fabrikada Teslim
Ex Works (EXW), Incoterms 2020'de yer alan 11 farklı teslim şekli arasında, ihracatçı, yani satıcı firmalar için en az riskli ve en az yükümlülüğü ihtiva eden bir teslim şeklidir. Bu teslim şeklinde, satıcı malları kendi tesisi veya deposunda hazır hale getirir ve alıcıya teslim eder. Alıcı, malın taşınmasından ve gümrük işlemlerinden sorumludur.
Ex Works teslim şeklinde, satıcının yükümlülükleri şunlardır:
- Malları, sözleşmede belirtilen tarihte ve yerde hazır hale getirmek.
- Malların yüklenmesine yardımcı olmak.
- Malların alıcı tarafından yüklenmesine izin vermek.
Alıcının yükümlülükleri ise şunlardır:
- Malları kendi tesisi veya deposundan yüklemek.
- Malların taşınmasını ve gümrük işlemlerini yapmak.
- Malların taşınması ve gümrük işlemleri için gerekli tüm belgeleri temin etmek.
Ex Works teslim şekli, genellikle aşağıdaki durumlarda kullanılır:
- Satıcının malların taşınması ve gümrük işlemlerinden sorumlu olmak istemediği durumlarda.
- Malların taşınması ve gümrük işlemlerinin alıcı tarafından daha kolay ve verimli yapılabileceği durumlarda.
- Malların değerinin düşük olduğu ve riskin düşük olduğu durumlarda.
Ex Works teslim şeklinin avantajları şunlardır:
- Satıcı için en az riskli teslim şeklidir.
- Satıcının yükümlülükleri sınırlıdır.
- Alıcı için esneklik sağlar.
Ex Works teslim şeklinin dezavantajları şunlardır:
- Alıcı için maliyet ve risk artışı sağlar.
- Alıcı için daha fazla iş yükü oluşturur.
Ex Works teslim şeklinin örnekleri
- Bir fabrika, ürettiği ürünleri kendi tesisinde alıcıya teslim ediyorsa, teslim şekli EXW'dir.
- Bir tüccar, ithal ettiği ürünleri kendi deposunda alıcıya teslim ediyorsa, teslim şekli EXW'dir.
- Bir nakliye firması, bir müşterinin mallarını kendi tesisinde yükleyip taşıyorsa, teslim şekli EXW'dir.
Ex Works teslim şeklinde dikkat edilmesi gereken hususlar
Ex Works teslim şekli, satıcı için en az riskli teslim şekli olmakla birlikte, alıcı için maliyet ve risk artışı sağlayabilir. Bu nedenle, alıcıların bu teslim şeklini kullanmadan önce, maliyet ve riskleri dikkatlice değerlendirmeleri gerekir.
FOB (Free On Board) - Gemi Üzerinde Teslim
FOB, malın gemi üzerinde teslim edildiği bir INCOTERMS terimidir. Bu terimde satıcı, malı belirtilen nakliye noktasına getirir ve malın gemiye yüklenmesinden sorumludur.
Satıcı Sorumlulukları:
- Satıcı, malı belirtilen nakliye noktasına (genellikle liman) getirmekle yükümlüdür.
- Satıcı, malın nakliyesini organize eder ve nakliye masraflarını kararlaştırılan noktaya kadar öder.
- Malın gemiye yüklenmesi ve bu süreçteki tüm masraflar, satıcının sorumluluğundadır.
Alıcı Sorumlulukları:
- Alıcı, malın gemiye yüklenmesinden sonra sorumlulukları üstlenir.
- Alıcı, malın sigortalanması ve gemiden boşaltılması ile ilgilenir.
- Gemi üzerindeki malın riski, alıcıya geçer.
FOB terimi, genellikle deniz taşımacılığıyla ilgili ticaretlerde kullanılır ve malın gemiye yüklenmesi anında satıcının sorumluluğunu sonlandırır, alıcının sorumluluğunu başlatır. Bu terim, ticaret işlemlerinde belirli bir noktada sorumluluk değişimi sağlar, böylece satıcı ve alıcı arasındaki hak ve yükümlülükler net bir şekilde tanımlanır.
CIF (Cost, Insurance, Freight) - Maliyet, Sigorta ve Navlunla Teslim
CIF, uluslararası ticarette sıkça kullanılan bir INCOTERMS terimidir ve malın belirtilen limana teslim edildiği bir ticaret şartını ifade eder. Bu terimde satıcı, malın taşıma, sigorta ve navlun masraflarını üstlenir.
Satıcı Sorumlulukları:
- Satıcı, malı belirtilen limana (genellikle bir deniz limanı) getirir ve gemiye yükler.
- Satıcı, malın taşıma masraflarını ve gemiye yüklenme sürecindeki tüm maliyetleri kararlaştırılan limana kadar öder.
- Satıcı, malı gemiye yükledikten sonra sigorta poliçesini düzenler ve malın sigortalanmasını sağlar.
Alıcı Sorumlulukları:
- Alıcı, malın sigortalanmasından sonra sorumlulukları üstlenir.
- Alıcı, malın belirtilen limandan taşınması, boşaltılması ve alınması için gerekli tüm süreçleri yönetir.
- Malın limandan çıkışından itibaren oluşabilecek riskler ve masraflar alıcıya aittir.
CIF terimi, özellikle deniz yoluyla yapılan uluslararası taşımalarda kullanılır. Satıcı, malı belirtilen limana getirir, navlun ücretini öder ve sigorta düzenler, böylece malın gemiden boşaltılmasına kadar olan süreçte sorumluluğu taşır. Alıcı, malın limandan sonraki taşıma, gümrük işlemleri ve alım süreçlerinden sorumludur. Bu terim, satıcı ve alıcı arasındaki sorumluluk değişimini belirgin bir şekilde tanımlar, böylece ticaret işlemleri düzenli ve şeffaf bir şekilde yürütülür.
DAT (Delivered At Terminal) - Terminale Teslim
DAT, uluslararası ticarette kullanılan bir INCOTERMS terimidir ve malın belirtilen terminale teslim edildiği bir ticaret şartını ifade eder. Bu terimde satıcı, malın taşıma masraflarını kararlaştırılan terminala kadar öder ve malın burada alıcıya teslim edilmesinden sorumludur.
Satıcı Sorumlulukları:
- Satıcı, malı belirtilen terminala getirir ve bu terminaldeki gerekli tüm masrafları karşılar.
- Satıcı, malın taşıma masraflarını, sigorta maliyetlerini ve diğer ilgili giderleri öder.
- Malın belirtilen terminale ulaştığı anda, satıcının sorumluluğu sona erer ve alıcının sorumluluğu başlar.
Alıcı Sorumlulukları:
- Alıcı, malın belirtilen terminalden sonraki taşıma, gümrük işlemleri ve alım süreçlerinden sorumludur.
- Malın terminalden çıkışı, alıcı tarafından organize edilir ve taşıma süreci alıcının sorumluluğundadır.
- Alıcı, malı terminalden teslim alır ve ilgili tüm masrafları karşılar.
DAT terimi, genellikle karayolu, denizyolu veya hava taşımacılığı gibi farklı taşıma modlarına uygun bir şekilde kullanılabilir. Belirtilen terminal, bir liman, havaalanı, depo veya başka bir tesisi ifade edebilir. Bu terim, satıcı ve alıcı arasındaki sorumluluk değişimini net bir şekilde tanımlar ve ticaret işlemlerini düzenler.
DDP (Delivered Duty Paid) - Gümrük Vergileri Dahil Teslim
DDP, uluslararası ticarette kullanılan bir INCOTERMS terimidir ve satıcının malı belirtilen yerde teslim ettiği, gümrük vergileri dahil bir ticaret şartını ifade eder. Bu terimde satıcı, malın taşıma, gümrük işlemleri ve diğer ilgili maliyetler dahil olmak üzere tüm sorumlulukları üstlenir ve malı belirtilen yerde alıcıya teslim eder.
Satıcı Sorumlulukları:
- Satıcı, malı belirtilen yerde (örneğin alıcının depo veya işyeri) teslim eder.
- Satıcı, malın taşıma masraflarını, sigorta maliyetlerini ve diğer tüm ilgili maliyetleri öder.
- Gümrük işlemleri, vergiler ve diğer gümrük giderleri dahil olmak üzere tüm masraflar satıcı tarafından karşılanır.
Alıcı Sorumlulukları:
- Alıcı, malı belirtilen yerde teslim aldıktan sonra sorumluluğu üstlenir.
- Alıcı, malın gümrük işlemleri, vergiler ve diğer gümrük giderleri gibi ilgili tüm masrafları karşılar.
- DDP terimi, malın belirtilen yerde alıcıya teslim edildiği anda satıcının sorumluluğunun sona erdiği bir teslim şartını ifade eder.
DDP terimi, satıcı ve alıcı arasındaki sorumlulukları net bir şekilde belirler ve malın taşıma sürecinden gümrük işlemlerine kadar olan tüm masrafları kapsar. Bu terim, özellikle alıcının gümrük işlemleri ve ilgili masraflarla uğraşmak istemediği durumlarda kullanılır.